MOTORLU ARAÇLAR
A. ALANIN MEVCUT DURUMU VE GELECEĞİ
İnsan ya da hayvan gücü olmadan hareket edebilen ilk taşıt 1769 yılında Nicolas-Joseph Cugnot'un yaptığı buharlı otomobildir. İlk içten yanmalı benzinli motoru ise 1876 yılında Alman Mühendis August Otto yapmıştır.
Motorla çalışan ilk otomobillerden biri, Almanya'da 1885 yılında Karl Benz tarafından yapılan otomobildir. Dünyanın ilk dizel motorunu ise çalışmalarına 1890 yılında MAN fabrikalarında başlayan Dr. Rudolf Diesel geliştirmiştir.
İlk otomobiller başlangıçta tek tek ve sipariş üzerine üretiliyordu. Montaj hattı üzerinde ilk seri otomobil, 1903 yılında Amerika'da FORD fabrikalarında "Model T" adı altında üretilmeye başlanmıştır. Otomobiller ilk üretimine başlandığı tarihten itibaren günümüze kadar büyük gelişme göstermiştir.
1900'lı yılların başından itibaren dünyada etkin bir sektör olmaya başlayan motorlu araçlar sektörü, diğer sektörlerdeki teknik gelişmelere de öncülük etmiştir. Bu sektörün en önemli ürünlerinden biri olan otomobil ise uluslararası tanımıyla "dünyayı değiştiren makine" olmuştur.
Motorlu araçlar sektörü; dünyada ve Türkiye'de yük ve insan taşıma amacına yönelik araçları kapsayan lokomotif sektörlerden biridir. Motorlu araçlar sektörü ana ve yan sanayi olmak üzere iki bölüme ayrılır.
Motorlu araçlar sektörünün dünya ekonomilerindeki lokomotif sektör olma özelliği, diğer sektörlerle olan organik ilişkisine dayanmaktadır. Bu sektör, demir çelik, petrokimya, lastik, elektrik-elektronik gibi sektörlerdeki teknolojik gelişmelerin sürükleyicisidir. Bu nedenle sektördeki değişimler ekonominin tümünü yakından etkilemektedir.
Bugün, dünyada motorlu araçlar sektörünün ürettiği motorlu araç sayısı yaklaşık 58 milyon civarındadır. Bu araçların yaklaşık 41 milyon adedi otomobil, 17 milyon adedi kamyon, otobüs, çekici gibi ticari araçlardır. Dünya motorlu araç üretiminin % 70'i Amerika Birleşik Devletleri, Avrupa Birliği ülkeleri ve Japonya tarafından yapılmaktadır. Dünyanın en büyük motorlu araç üreticisi olan ülke, yaklaşık 8,4 milyon adet ile Japonya'dır. Dünyada 1000 kişiye düşen araç sayısı 116'dır. Türkiye'de bu sayı 111, Avrupa Birliği ülkelerinde ise 534'tür.
Türkiye'de motorlu araçlar sektörünün kuruluşu, yakın bir geçmişe dayanmasına rağmen hızlı bir gelişme göstererek ülkemizde 3. büyük sektör konumuna gelmiştir. Türkiye'de motorlu araçlar sektöründe ana sanayide 17, yan sanayide ise 1100 civarında firma faaliyet göstermektedir. Sektör doğrudan ve dolaylı olarak 500.000 kişiye iş olanağı sağlamaktadır.
Türkiye'deki motorlu araçlar sektörü, üretimde ulaşılan kalite süreci ve yüksek verimlilik nedeniyle uluslararası pazarlar için yeni bir üretim merkezi haline gelmiş bulunmaktadır. Otomotiv sektöründe teknolojik yenileme yatırımları yanında kişi başına yılda ortalama 50 saat eğitim verilmektedir. Otomotiv sektörü her geçen gün teknolojiye, insan kaynaklarına, bilgiye ve kalite eğitimine daha fazla yatırım yapmaktadır.
Türkiye'deki motorlu taşıtlar sektöründe faaliyet gösteren firmalar gelişmelere ayak uydurabilmek ve rekabetçi üstünlüklerini sürdürebilmek için dünyada uygulanan modern üretim yöntemlerini ve yönetim sistemlerini kullanmaktadır. Bu nedenle ülkemizdeki motorlu taşıtlar sektörü ana ve yan sanayisi ile birlikte çok önemli bir gelişim potansiyelini yakalamış ve büyük ihracat kapasitesine erişmiştir. Bunun sonucu olarak Türkiye'deki motorlu araçlar sektörünün çok kısa bir süre içinde 500 bin araç ihraç edebilecek düzeye gelmesi ve 8-8,5 milyar dolarlık gelir elde etmesi beklenmektedir. Türkiye'nin bu özelliği ile yakın bir gelecekte başta Avrupa olmak üzere dünyanın alternatif araç ve yedek parça üretim merkezi olması öngörülmektedir.
B. ALANIN ALTINDA YER ALAN MESLEKLER
Ø Otomotiv Elektromekanikerliği
Ø Otomotiv Gövdeciliği (Karosercilik ve Kaportacılık)
Ø Otomotiv Boyacılığı
Ø İş Makineleri Bakım ve Onarımcılığı
Ø Tarım Makineleri Bakım ve Onarımcılığı
OTOMOTİV ELEKTROMEKANİKERİ
Tanımı
Otomotiv elektromekanikeri; binek, hafif ve ağır hizmet tipi araçlardaki (iş makineleri hariç) tüm sistemlerin arıza teşhis, bakım, onarım ve ayar işlerini belirli bir süre içerisinde yapma becerisine sahip nitelikli kişidir.
Görevleri
Ø Motorun mekanik aksamlarının ayar, bakım ve onarımlarını yapmak,
Ø Güç aktarma organlarının ayar, bakım ve onarımlarını yapmak,
Ø Hareket kontrol sistemlerinin ayar, bakım ve onarımlarını yapmak,
Ø Aracın elektrikli ve elektronik aksamlarının ayar, bakım ve onarımlarını yapmak,
Ø Güvenlik ve konfor sistemlerinin ayar, bakım ve onarımlarını yapmaktır.
OTOMOTİV GÖVDE ELEMANI (KAPORTACI / KAROSERCİ)
Tanımı
Otomotiv gövde elemanı; belirli bir süre içerisinde motorlu kara taşıtlarında sac aksam ve şasi üzerinde meydana gelen vurma, çarpma, devrilme veya değişiklik gibi geometrik problemleri giderme, gövde üzerinde onarım, parça değiştirme ve parçaların birbiri ile uyumuna ilişkin işlemleri yapabilme, şasi örme, iskelet çatma, iskeleti sacla kaplama, aksesuar montajını yapma bilgi ve becerisine sahip nitelikli kişidir.
Görevleri
Ø Kaynak yapmak,
Ø Sac ve metal şekillendirme işlemlerini yapmak,
Ø Panel onarımı yapmak,
Ø Şasi ve gövde doğrultma işlemlerini yapmak,
Ø Cam, kilit, kapı ve kaput ile ilgili işlemleri yapmak,
Ø Plastik aksam, döşeme ve aksesuar ile ilgili işlemleri yapmaktır.
OTOMOTİV BOYACISI
Tanımı
Otomotiv boyacısı; motorlu kara taşıtlarının yüzey hazırlama, boya altı dolgu ve astar, boya işlemlerini ve boya hatalarının onarılması işlemlerini belirli bir süre içerisinde yapma bilgi ve becerisine sahip nitelikli kişidir.
Görevleri
Ø Boya öncesi hazırlık yapmak,
Ø Boya sistemlerini uygulamak,
Ø Plastik onarım ve boyama yapmak,
Ø Boya sonrası hataları düzeltmek,
Ø Yama boya yapmak,
Ø Renk tutturmaktır.
İŞ MAKİNELERİ BAKIM VE ONARIMCISI
Tanımı
İş makineleri bakım ve onarımcısı; inşaat, kazı, kaldırma ve yol yapım işlerinde kullanılan iş makinelerinin (dozer, greyder, kepçe vb.) tüm sistemlerin arıza teşhis, bakım, onarım ve ayar işlerini belirli bir süre içerisinde yapma becerisine sahip nitelikli kişidir.
Görevleri
Ø İş makinesinin kontrolünü yapmak ve arızalı parçayı tespit etmek,
Ø Arızalı parçaları sökmek, bakımını yapmak, onarmak, ayarlarını yapmak, yerine monte etmek veya yenisiyle değiştirmek,
Ø Onarım sonrasında basınç ve verim testlerini yaparak çalışıp çalışmadığını kontrol etmek,
Ø Sipariş listesi çıkarmak ve maliyet hesabı yapmak,
Ø İş makinelerinin periyodik bakımlarını yapmaktır.
TARIM MAKİNELERİ BAKIM VE ONARIMCISI
Tanımı
Tarım makineleri bakım ve onarımcısı; tarım alanında kullanılan makinelerin (traktör, ekim-dikim, bitki koruma, sulama sistemleri, hasat ve harman, gübre dağıtım, toprak işleme alet ve makineleri vb.) arıza teşhis, bakım, onarım ve ayar işlerini belirli bir süre içerisinde yapma becerisine sahip nitelikli kişidir.
Görevleri
Ø Tarım alet ve makinelerinin ayar, bakım ve onarımlarını yapmak,
Ø Tarım alet ve makinelerinin periyodik bakımlarını yapmak,
Ø Onarım sonrasında testlerini yaparak çalışıp çalışmadığını kontrol etmek,
Ø Değişecek parça listesi çıkarmak ve maliyet hesabını yapmaktır.
C. MESLEK ELEMANLARINDA ARANAN ÖZELLİKLER
Motorlu araçlar sektöründe çalışmak isteyenlerin; duyu organları işlevlerini tam olarak yerine getirir durumda, ellerini ustalıkla kullanabilen yaratıcı, titiz, bedenen ve ruhsal açıdan sağlıklı, göz ve ellerini eş güdümlü kullanabilme yeteneğine sahip, analiz ve yorum yapabilen, sorun çözme yeteneğine sahip, takım ve ekip çalışmasına yatkın olan kimseler olmaları gerekir.
D. ÇALIŞMA ORTAMI VE KOŞULLARI
Bu alandaki meslek elemanları atölye ve fabrika gibi kapalı ortamlarda çalışırlar. Zaman zaman dış ortamlarda da bakım ve onarım yapabilirler. Otomotiv boyacıları genellikle astar ve boya kabinleri içerisinde çalışırlar. Çalışma ortamında kimyevi maddeler bulunduğu için ciltte, gözde ve solunum yollarında alerjik reaksiyonlar gözlenebilir. Bu nedenle çalışma ortamında havalandırmanın çok iyi olması, özel giysilerin giyilmesi ve iş güvenliği kurallarına dikkat edilerek çalışılması gerekmektedir.
E. İŞ BULMA İMKÂNLARI
Motorlu araç üretimi yapan fabrikalarda, yetkili servis ve bakım işletmelerinde, özel servis ve bakım atölyelerinde ve motorlu araçlar sektörü ile ilgili çeşitli işletmelerde iş bulabilirler.
F. EĞİTİM VE KARİYER İMKÂNLARI
Motorlu araçlar teknolojisi alanında eğitim gören öğrenciler, iki yıl öğretim süresi olan meslek yüksekokullarının otomotiv programlarına sınavsız geçiş yapabilirler. Meslek yüksekokulu programlarını başarı ile bitirenler, ÖSYM tarafından yapılan dikey geçiş sınavında başarılı oldukları takdirde mesleklerinin devamı niteliğindeki fakültelerin ilgili bölümlerine girmeye hak kazanırlar.
Mesleki eğitim merkezleri; çıraklık eğitimi uygulama kapsamına alınan illerde ve meslek dallarında aday çırak, çırak, kalfa ve ustalara eğitim vermek ve çeşitli meslek kursları açmak suretiyle sanayinin ihtiyaç duyduğu nitelikli ara insan gücünü yetiştirmek amacıyla açılan eğitim kurumlarıdır.
Halk eğitimi merkezleri; hayat boyu öğrenme prensibi içerisinde her zaman ve her yerde uygulanabilecek yaygın eğitim programları ile her yaş ve düzeyde bireylere eğitim sunmaktadır.
Mesleki eğitim merkezlerinde, Motorlu Araçlar Teknolojisi alanında eğitim verilmektedir. Modüler programlarla meslek liseleri arasında paralellik sağlandığından yatay ve dikey geçişler olabilecektir.
